Μία πολύ συνηθισμένη συμπεριφορά που αναπτύσσεται σε όλα τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 3 ετών είναι η επιθετικότητα ή το χτύπημα. Όλοι οι μικροί μας ήρωες ουσιαστικά προσπαθούν να ανακαλύψουν νέες συμπεριφορές και να διερευνήσουν τον αντίκτυπο αυτών στους άλλους. Μετά την ηλικία των 5 τα παιδία αντιλαμβάνονται περισσότερο τις πράξεις τους, τα συναισθήματα των άλλων, καθώς έχουν ολοκληρωμένο λόγο και επικοινωνούν με τους γύρω τους. Σε αυτή την ηλικία περνάνε από το στάδιο που βρίσκονταν στο επίκεντρο, στο στάδιο που προσπαθούν να δημιουργήσουν φιλίες και να κοινωνικοποιηθούν.
Τι κάνουμε όμως στην περίπτωση που τα παιδιά συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν μία τέτοια επιθετική συμπεριφορά απέναντι στου φίλους αλλά και στην οικογένεια τους;
Ξεκινώντας, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι όλα τα παιδιά πολλές φορές μιμούνται αυτό που βλέπουν, ή βρίσκονται σε μία στιγμή μεγάλης έντασης, κάτι το οποίο τα οδηγεί να δράσουν με τον τρόπο αυτό, σπρώχνοντας, φωνάζοντας και χτυπώντας. Οι γονείς χρειάζεται να διερευνήσουν από πού πηγάζει μία τέτοια αντίδραση , και να κάνουν μία συζήτηση με το παιδί. Θα πρέπει να εξηγήσουν ότι αυτή η πράξη δεν είναι τόσο ωραία, καθώς το άτομο απέναντι από το παιδί νιώθει πόνο. Τα παιδιά σε μία τέτοια ηλικία δεν έχουν επίγνωση των συνεπειών και με αυτό τον τρόπο, τους δίνουμε την δυνατότητα να καταλάβουν και την άλλη πλευρά. Ταυτόχρονα, μπορούμε να ρωτήσουμε το παιδί τι το ώθησε να πράξει έτσι, και να του προτείνουμε μερικές εναλλακτικές για την επόμενη φορά που θα νιώσει το ίδιο.
Μέσα από το παιχνίδι και το βιβλίο, οι γονείς μπορούν να διδάξουν στα παιδιά την συνεργασία, την υπομονή και την επικοινωνία. Είναι ένας πολύ δημιουργικός τρόπος να αποτυπωθούν στα παιδιά διαφορετικές αντιδράσεις . Στην περίπτωση που θέλει ένα παιχνίδι θα πρέπει να του πούμε ότι πρώτα πρέπει να το ζητήσει ευγενικά από το άλλο παιδί και να περιμένει την σειρά του. Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και την ώρα του παιχνιδιού μαζί του, έτσι ώστε το παιδί να αποστηθίσει την συγκεκριμένη συμπεριφορά και να την εφαρμόσει την επόμενη φορά στο παιχνίδι με τον συνομήλικο του.
Η τιμωρία και η επιθετική στάση απέναντι στο παιδί, δεν αποτελεί έναν παιδαγωγικό τρόπο διαχείρισης αυτής της συμπεριφοράς. Τα παιδιά πολλές φορές δεν αντιλαμβάνονται αυτό που έκαναν, καθώς όπως είπαμε νωρίτερα βρίσκονται σε ένα στάδιο εξερεύνησης. Αντιδρώντας οι γονείς με έναν τέτοιον τρόπο απέναντι στο παιδί, δεν του δίνουμε την δυνατότητα να καταλάβει τι έκανε, καθώς σταματούμε απότομα την επιθετική συμπεριφορά, πολλές φορές φωνάζοντας και αποφεύγοντας να εξηγήσουμε που οφείλεται αυτή η αναστάτωση μας. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά να μπερδεύονται και να μαθαίνουν να μην εκφράζουν τα συναισθήματα τους, όπως ακριβώς και οι γονείς . Πολλές φορές αναπτύσσουν φόβο απέναντι σε έναν γονιό ή μπορεί να αναπτύξουν αισθήματα θυμού και επιθετικότητας , κάτι που θα τα οδηγήσει να πράξουν ξανά με τον ίδιο τρόπο.
Οι γονείς αποτελούμε το καλό παράδειγμα απέναντι στα παιδιά μας. Τα παιδιά μας παρατηρούν καθημερινά για να δουν πως συμπεριφερόμαστε και τι κάνουμε, για να μάθουν να κάνουν το ίδιο. Η επικοινωνία μεταξύ των δύο γονιών παίζει καθοριστικό ρόλο για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού. Βλέποντας τους δύο γονείς να συνομιλούν ήρεμα και να εξηγούν ο ένας στον άλλο τα συναισθήματα τους, μαθαίνει το παιδί να κάνει το ίδιο και να εμπιστεύεται τους άλλους. Είναι σημαντικό, να επιβραβεύουμε το παιδί όταν κάνει κάτι καλό γιατί έτσι αισθάνεται αποδοχή και αποκτά κίνητρο για να ξανακάνει το ίδιο.
Τέλος , ένα πολύ σημαντικό κομμάτι είναι τα όρια. Όταν βλέπουμε ότι το παιδί δεν αλλάζει την στάση του, εξηγούμε με ηρεμία τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό. Για παράδειγμα όταν βρίσκεται με τους συνομήλικους του και αρχίζει να συμπεριφέρεται επιθετικά, του εξηγούμε ότι δεν είναι ωραίος τρόπος να συμπεριφέρεται έτσι στα υπόλοιπα παιδιά, του πιάνουμε με ηρεμία τα χέρια και του ζητάμε να καθίσει δίπλα μας και να σκεφτεί αυτό που έκανε. Αν διαπιστώσουμε ότι συνεχίζει την ίδια συμπεριφορά, του επισημαίνουμε ότι αν δεν σταματήσει να χτυπάει θα πρέπει να διακοπεί το παιχνίδι και να επιστρέψετε σπίτι.
Οι γονείς θα πρέπει να έχετε υπόψη ότι θα χρειαστεί να επαναλάβετε πολλές φορές κάποια πράγματα, μέχρι το παιδί να τα καταλάβει και να σταματήσει σταδιακά να συμπεριφέρεται με επιθετικότητα. Η υπομονή, η σωστή επικοινωνία και η συνεργατικότητα ανάμεσα στους δύο γονείς είναι το κλειδί για αν επιτευχθεί ένα σωστό αποτέλεσμα.
Παναγιώτα Νικολοπούλου
Ψυχολόγος- Msc Παιδοψυχολογίας
Ειδικευόμενη στην Συστημική και Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία
Email : panayiotanikolopoulou@gmail.com
Tel : 6986579922